Таптыыр идэ – киһи дьоло
Сүрэх истиҥ үөрүүтэ,
Дуоһуйуута, астыныыта.
Орто туруу бараан дойдуга сыаналаммат күндү бэлэҕинэн доруобуйа буолар. Киһиэхэ курдук кыылга-сүөлгэ эмиэ күн сирэ күндү эбээт. Киһи-аймах дьиэ кыыла ыалдьар түгэнигэр, таптыыр кыылын өрүһүйэр туһуттан бэтэринээрийэ боруогун атыллыыр, эбэтэр суһал көмөҕө тыа сирин сүрүн үлэһитин — бэтэринээри ыҥырар.
Ытык Күөл бэтэринээрийэтин эмтиир киинигэр идэлэригэр бэриниилээх, кыһамньылаах төһүү үлэһиттэр үгүстэр. Онтон биирдэстэринэн, дьиэ кыылларын ис сүрэҕиттэн таптыыр, киэҥ билиитинэн сирдэтэн, 25-с сылын Тааттатааҕы бэтэринээринэй сулууспаҕа үлэлиир Татьяна Анатольевна Сыроватская буолар.
Аҕата Анатолий Афанасьевич Сыроватскай дьон-сэргэ олоҕун уйгутун тупсарыыга дьоһун кылааты киллэрэн, Таатта улууһугар тутуу инженеринэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. СӨ Бочуоттаах тутааччыта, «Таатта улууһун сайдыытыгар сүдү кылаатын иһин» муниципальнай бэлиэ хаһаайына, СӨ архитектура уонна тутуу комплексын бэтэрээнэ 42 сыл усталаах-туоратыгар улууска тутуу салаатын сайыннарыыга бары күүһүн-уоҕун уурбута.
Күн тэҥэ күндү киһитэ, ийэтэ Зоя Ивановна Сыроватская РФ үөрэҕириитин туйгуна, Таатта улууһун үбүлүөйдээх бэлиэтин хаһаайката, 42 сыл үүнэр кэнчээри ыччакка ийэ тыл сүөгэйин-сүмэтин иҥэрэн, билии киэҥ аартыгар сирдээбитэ.
Татьяна Сыроватская быраата Иван Анатольевич Сыроватскай үрдүк үөрэхтээх инженер-энергетик. Кини улуус тумус туттар Ытык дьонун истиҥ эйгэлэригэр биһиктэнэн улаатан, үлэ дьонун үтүө холобуругар уһуйуллан, дьоҥҥо-сэргэҕэ амарах сыһыанынан биһирэтэр, үлэни өрө тутар, үтүө санаалаах, сахалыы сайаҕас майгылаах «киһи киһитинэн» буолар. Кини оҕо эрдэҕиттэн хаһаайыстыбаҕа сыстаҕас буолан, бэтэринээр үөрэҕэр туттарсарга санаммыта.
1998 сыллаахха Төҥүлүтээҕи №4 СПТУ-га бэтэринээр үөрэҕин бүтэрэн, 2018с. АГАТУ бэтэринээр быраас үөрэҕэр идэтин үрдэппитэ. Киэҥ-холку майгылаах, аһыныгас санаалаах эдэр испэсэлиис 1999 с. Ытык Күөллээҕи бэтэринээрийэ эмтиир киинигэр үлэлии киирбитэ. Үлэ бэтэрээннэрэ, ирдэбиллээх уһуйааччыларга Мария Петровна Томскаяҕа, Елена Семеновна Наумоваҕа уонна Антонина Петровна Петроваҕа үлэ бастыҥ үөрүйэхтэригэр үөрэммитэ. Оччолорго нэһилиэнньэ төрөлкөй төрүөҕү тэнитэн, элбэх сүөһүнү, сылгыны иитэр кэмигэр үлэтин саҕалаан, баай үөрүйэҕи ылыммыта. Кини талан ылбыт идэтин сөбүлүүр буолан, үлэтигэр үрдүк көрдөрүүлэри ситиспитэ. Идэни таба тайаныы — киһи биир сирдээҕи дьолунан буоларын курдук, кинини сөбүлүүр дьарыга, тустаах идэтигэр сирдээбитэ. Бары кыһамньытын ууран үлэлиир идэтигэр бэриниилээх үлэһит дьону кытта биир тэҥник сыһыаннаһарынан, элэккэй майгытынан, киэҥ билиитинэн, далааһыннаах үлэтинэн үрдүктүк сыаналанар.
Бастыҥ уһуйааччыларга үөрэнэн, билиитин хаҥатан, Татьяна Сыроватская илиитин иһинэн үтүмэн үгүс устудьуон быраактыканы ааһан, дьоһун үлэһит буола үүммүтэ. Үгүс уһуйааччыны таһаарбыт бэтэринэриийэ сулууспатын тутаах үлэһитэ хас биирдии уһуйуллааччытыгар бастыҥ үөрүйэҕин толору бэриһиннэрэн, үтүө сүбэтин үллэстэн, махтал бастыҥын ылар. Ол курдук, уһуйааччыларын кытта ыҥырыыга сылдьан, үлэ сүрүн быраабылатын билиһиннэрииттэн саҕалаан, сааскы, күһүҥҥү эмтиир, сэрэтэр быһыылары оҥороллоро, атах, искэҥ ыарыыларын, сылгы-сүөһү оһоллонуутун эмтииллэрэ, салапааны сиэбит сүөһүнү быыһаан, бырактыкаан бары сатабылларын сайыннарара, үгүс үөрүйэхтэри иҥэрэрэ. Билигин кини уһуйааччылара тутаах үлэһит буолан, тапталлаах Таатталарыгар салайар үлэһиттэринэн, үрдүк үөрэх кыһатын преподавателинэн, талбыт идэлэринэн ситиһиилээхтик үлэлээн, бэйэлэрэ испэсэлиистэри уһуйар дьонунан буоллулар. Үлэ киһитэ үрдүк маастарыстыбатынан биһирэтэн, үһүс сылын чугас нэһилиэккэ ыҥырыыга сылдьар бэтэринээринэн буолар.
Татьяна Сыроватская түбүктээх үлэ үөһүгэр киһи үөйбэтэх-ахтыбатах өттүттэн кастрациялыы тиийбит сибиинньэлэрэ тыһы буолан биэрбит көрдөөх түгэннэри, биир ынаҕы төрөтө тиийэн баран, икки сүөһүнү төрөтөн кэлэр, умнуллубат кэмнэр буолан ааспыттарын үтүө тылынан ахтар. Ытык Күөллээҕи бэтэринээрийэ эмтиир киинин үтүө санаалаах үлэһиттэрэ Ийэ айылҕа маанылаах оҕолоруттан оһолломмут суору, саһылы, тайах оҕотун ыксаллаах быһыыгамайгыга эмтээбиттэрэ. Ону тэҥэ, ыаллыы сытар улуустар тапталлаах кыылларыгар суһал көмөнү оҥорон, дьонсэргэ истиҥ махталын ылаллар. Бэтэринээрийэ үлэһитэ үрүҥ халааттаах аанньал кэриэтэ биирдэ бэриллибит олоҕу быыһааччы, ыалдьыбыты эмтээччи, ыарыыны чэпчэтээччи, олоҕу быыһааччы быһыытынан тыа сирин тумус туттар үлэһиттэринэн буолаллар.
Татьяна Сыроватская үлэтин үтүө көрдөрүүлэринэн 2000-2012 сс. «Сыл бастыҥ бэтэринээрэ» үрдүк ааты сүкпүтэ. 2017 с. СӨ Департаменын уонна 2022 с. СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын махтал суруктарынан наҕараадаланар чиэскэ тиксибитэ. Үлэ сылынан тыа сирин төһүү үлэһиттэрин үтүө холобурдара тэнийэ, киллэрбит кылааттара бар дьон махталын ыла турарыгар баҕарыаҕыҥ.
УҺУЙУЛЛААЧЧЫЛАР САНААЛАРА:
ҮТҮӨ СҮБЭҺИППИТ
Тааттатааҕы бэтэринээрийэ лабораториятын дириэктэрэ Сардана Ивановна Новикова:
Татьяна Анатольевна идэбин толору баһылыырбар сыаналаммат сүбэ-ама биэрэн үөрэппитэ үлэбэр төһүү күүһүнэн буолбута. Кини лабораторнай анаалыс түмүгүнэн тугу эмтиирбитин, ыарыы төрүөтүн сиһилии быһааран биэрэрэ, уустук эпэрээссийэлэри оҥорорго үөрэппитэ. Практикабын да ааһарбар, үлэлии да киирбиппэр куруук сүбэлии-амалыы сылдьар. Татьяна Анатольевна үлэһит бэрдэ, кыыллары олус таптыыр, идэтигэр бэриниилээх, элэккэй майгылаах эмчит. Эдэр испэсэлиискэ билии-көрүү биэрбитигэр улахан махталбын тиэрдэбин.
ҮРДҮК ТАҺЫМНААХ ИСПЭСЭЛИИС
Тааттатааҕы бэтэринээрийэ начальнигын солбуйааччы Афанасий Владимирович Оконешников:
2003 с. Госпрактикабын ааһарбар Ытык Күөллээҕи бэтэринээрийэ эмтиир киинигэр Татьяна Анатольевнаҕа үөрэхпэр ылбыт билиибин быраактыка өттүттэн көрдөрөн үөрэппитэ, араас хирургическай эпэрээссийэлэри оҥорорго уһуйбут. Үрдүк таһымнаах испэсэлиис идэтигэр олус бэриниилээҕинэн, бастыҥ үөрүйэҕинэн, киэҥ билиитинэн дьон ытыктабылын ылар. Кини эмтээбитэ барыта үчүгэй түмүктээх буолар.
ИДЭТИН ТОЛОРУ БАҺЫЛААБЫТ ИСПЭСЭЛИИС
Арктикатааҕы государственнай агротехнологическай университет ветеринарнай факультетын старшай преподавателэ Нюргина Илларионовна Алексеева:
Татьяна Анатольевна хас биирдии эмтиир кыылын, дьиэ хаһаайыттарын кытта биир уопсай тылы булан, эйэҕэстик кэпсэтэрэ, кини киһилии сыһыан, өйдөһүү баар буоллаҕына, эмтииргэ чэпчэки буолар диэн биһиэхэ куруук өйдөтөрө, этэрэ. Уһуйааччыбыт биһигини кытары чугас дэриэбинэлэргэ, пиэрмэлэргэ бииргэ сылдьан, туох үлэ баарынан үлэлээн, практикабыт күннэрэ биллибэккэ тургэнник ааспыттара. Кини ханнык да үлэттэн толлон турбатын сөҕөр этим, хаар-ардах аннынан, куйаас-тымныы диэбэккэ бэриниилээхтик үлэлиирэ. Түргэн-тарҕан, ыраас туттунуулааҕа. Кини дьоҥҥо амарах сыһыанынан, бэйэтин үлэтин баһылаабыт испэсэлиис быһыытынан нэһилиэнньэҕэ ытыктанар. Татьяна Анатольевнаҕа өссө төгүл улаханнык махтанабын!!!
ЧОПЧУ ДИАГНОҺЫ ТУРУОРАРГА, УУСТУК ЭПЭРЭЭССИЙЭЛЭРИ ОҤОРОРГО УҺУЙБУТА
Тааттатааҕы бэтэринээрийэ ОВМ салаатын сэбиэдиссэйэ Саргылана Константиновна Васильева:
2003 с. Дьокуускайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар ветеринария факультетыгар үөрэнэр сылларбар производственнай практикабын Ытык Күөллээҕи ветеринарнай учаастакка ааспытым. Практикаҕа Татьяна Анатольевна иилээн-саҕалаан үөрэппитэ, ыҥырыыга устудьуоннары илдьэ сылдьан бэйэтин билиитин көрдөрбүтэ, ыалдьыбыт сүөһүгэ чопчу диагноһы туруорарга, быһыылары биэрэргэ, уустук эпэрээссийэлэри оҥорорго киниттэн үөрэммиппит.
ХОЛОБУР ОҤОСТОР УҺУЙААЧЧЫБЫТ
Дьохсоҕоннооҕу бэтэринээрийэ эмтиир киинин бэтэринээрэ Наталья Ивановна Шадрина:
Быраактыкабын ааһарбар уһуйааччым Татьяна Анатольевна дьиэ кыылын эмтииргэ, уустук эпэрээссийэни көрдөрөн, сиһилии быһааран үөрэппитэ, онтон бэйэбэр оҥорторон, улаханнык көмөлөспүтэ. Кини идэтин толору баһылаабыт, киэҥ билиитинэн, холку, сэмэй майгытынан үтүө сүбэлэри биэрбитинэн биһиэхэ куруук холобур буолар.
Мария Павлова.