Улуус баһылыгын сүбэ мунньаҕар улуустааҕы кииннэммит балыыһа сүрүн бырааһа Сардана Кононова биир саамай сүрүн боппуруоһу – доруобуйа боппуруоһугар сөптөөх үлэни ыытары – туруоруста.
Ол курдук, кини өрөс-пүүбүлүкэҕэ доруобуйа харыстабылын тула сайыҥҥы Коллегия үлэтиттэн билиһиннэрдэ. Онно урут өтөрүнэн көрүллүбэтэх инфекционнай ыарыылары көрдүбүт диэн эттэ. Дьэ балаһыанньа бу өттүгэр өрөспүүбүлүкэҕэ уонна биһиэхэ хайдах эбитий?
Бастатан туран, сэллик ыарыыта, эр киһи, дьахтар сиэрэ суох сексуальнай сыһыаннаһыыларыттан үөскүүр ыарыылар уонна ВИЧ, гепатит “С” ыарыылар ырытылыннылар. ВИЧ инфекциянан өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 3277 киһи учуокка турар эбит буоллаҕына Россия гражданнара 2401 киһи, 321 омук сириттэн сылдьар дьон диэн быһаарыллыбыт. Инфекция үксүн Кемеровскай, Новосибирскай, Иркутскай уобаластартан, Алтайскай уонна Хабаровскай кыраайдартан кэлэр эбит. 2023 сылга ВИЧ инфекция 168 биллибититтэн 135 киһи Россия гражданнара, 33 киһи Киргизияттан кэлбит дьоннор диэн быһаарбыттар. Эбиитин 6 ый устата 61 киһи эбии сыстыбыта биллибит.
Саха сиригэр 6 муниципальнай оройуоннарга – Өймөкөөҥҥө, Мирнэйгэ, Ленскэйгэ, Нерюнгрига, Алдаҥҥа уонна Дьокуускайга ВИЧ инфекцията көстүбүт. Таатта улууһа бу өттүнэн эмиэ ырааһа суох эбиппит, биирдиилээн түгэннэр көстүбүттэр. Онон икки сылтан бэттэх биһиги балыыһабытыгар 4 инфекцияны быһаарар анализтары ылар буолбуттар.
Өрөспүүбүлүкэҕэ 2022 сылы кытта тэҥнээтэххэ сифилис ыарыынан ыалдьыы 15 бырыһыанынан элбээбит, гонорея ыарыынан ыалдьыы 18.7 бырыһыанынан аччаабыт. Бу ахсаан иһиттэн сифилиһинэн 3 оҕо, гонореянан 17 оҕо ыалдьыбыта биллибит. Тааттаҕа бу ыарыылар суох буолбатахтара, биирдиилээн биллибиттэрэ дьиксиннэрэр. Коллегияҕа үгүс улуустарга анал дерматовенеролог быраастар суохтара ыйыллыбыт. Быйыл өрөспүүбүлүкэҕэ 6 быраас ординатураны бүтэрбититтэн идэтинэн 3 эрэ быраас үлэлиир баҕалаахтарын биллэрбиттэр, атыттар чааһынай косметологическай клиникаларга эбии үөрэнэн барарга баҕаларын эппиттэр.
Гепатит «С» ыарыы элбээбитэ дьиксиннэрэр. Бу мунньахха СӨ Роспотребнадзорун управлениетын Тааттатааҕы салаатын начальнига Елена Тарасова бигэргэппитинэн улууска вируснай гепатитынан ыалдьааччы ахсаана үрдээбит. “В” гепатитынан 7, “С” гепатитынан 6, хам туттаран ыалдьыы ( пневмония) быйыл эмиэ элбээбит: ааспыт сылга 10 эбит буоллаҕына билигин 38 киһиэхэ тэҥнэспит.
Салгыы Сардана Кононова сэллик ыарыытын утары үлэҕэ улууска ведомстволар хамыыһыйаларынан көрүүгэ ырытыыны кулун тутар ыйтан ыытаары гынабыт да, тэрилтэлэр салайааччылара кэлбэттэр, быйыл тас биричиинэттэн дьон өлүүтэ хаһааҥҥытааҕар да үрдээтэ диэн бары мустан бу боппуруоһу быһаарыахпытын наада диэн ыҥырда.
Манчаары оонньууларын фондатыгар төһө үп угуллубутуй?
Таатта улууһун спортка управлениетын салайааччыта Ньургун Михайлович Сабарайкин иһитиннэрбитинэн бу күҥҥэ фондаҕа үп киириитэ бытаан, 4 мөлүйүөн 698 тыһыынча 601 солкуобайга тэҥнэспит.
Эрдэ, ыам ыйын бүтүүтэ, билсэ сылдьыбыкка улуус 45 тэрилтэтэ фондаҕа харчы укпут диэн, итиэннэ тэрилтэлэринэн ылар хамнастарынан көрдөххө араастаһыыта улахан этэ. Онон «Манчаары оонньуулара» бүтүн Таатта аатын кытта сирэй сибээстээҕинэн хас биирдии киһи эппиэтинэстээх буолара ирдэнэрин умнумуоҕуҥ, фонда үлэтин сөргүтүөҕүҥ.
Анна Посельская.