100 сыл анараа өттүгэр тайҕа ортотугар иһийбит кыра Тордохтоох диэн алааска баай Боссокуоптартан хаалбыт нуучча дьиэтигэр оҕолор ыраах чугас алаастартан сүүрэн туораахтаспыттара. Оччотооҕу кэм сиэринэн хомуһуол, даба ырбаахы кэппит кыргыттар уонна уолаттар сонургуу, долгуйа учуутал кыыс хас хамсаныытын барытын кэтииллэрэ. Хас биирдии тылын болҕойон истэллэрэ. Ол бэлиэ кэмтэн 100 сыл ааһа оҕуста. Дьүлэй нэһилиэгин киинигэр, Наммара үрэх үрдүгэр турар дьэрэкээн дыбарыас, билии кыһата, алтынньы 19 күнүгэр үбүлүөйгэ бар дьонун муспута.
Сыл инниттэн оскуола дириэктэрэ Оксана Николаевна уонна нэһилиэкпит баһылыга О.Д. Осипов салалталарынан бары хайысханан торумнаммыт бэлэмнэнии үлэ бэрт ситиһиилээх буолла. Юбилейнай комиссия председателинэн СР Правительствотын бэрэссэдэтэлин бастакы солбуйааччы А.А. Семенов анаммыта. Былаан оҥоһуллаатын кытта үгүс араас анал бөлөхтөр илиилэрин араарбакка, ис сүрэхтэриттэн кэмнэммэт элбэх үлэни толорбуттара. Оскуола стендэлэрин саҥардыыттан саҕалаан Rutube ситимигэр (Н.П.Васильева, В.В.Лопатин, Н.Э.Марков) оскуола бары выпусктарын хаартыскаларын киллэриигэ тиийэ.
Оксана Николаевна салалталаах бары комиссиялар үлэлэрин сыала-оскуола араас сыллааҕы выпускниктарыгар, учууталларыгар, үлэһиттэригэр умнуллубат дьоро киэһээни тэрийии, оскуола сайдар суолун хайысхаларын көрдөрүү.
Оскуола үбүлүөйэ диэн тыл ситимигэр биһиги тугу өйдүүбүт? Бу көннөрү бырааһынньык буолбатах. Бу ааспыты анаарыы, кэлэри торумнааһын. Өлбөт- сүппэт өйдөбүл күнэ. Оҕо сааска эргиллии дьоло. Тулаҕын саҥаттан сонургуу көрүү, үтүөнү, мөкүнү бэлиэтээһин. Юбилейга бэлэм кэмигэр үлүскэн үөрүүттэн бары олус долгуйдубут, айманныбыт даҕаны диэххэ сөп. Оскуолабыт үөрэнээччитэ, оҕобут Родимир Максимов, Бурхаат диэн позывнойдаах анал байыаннай операция буойуна, уһулуччу хорсун быһыытын иһин Россия Геройа үрдүк наҕараадаҕа түһэриллибитэ. Күһүн Россия Президена В.В. Путин Родимир Дмитрьевич Максимовы РФ геройун Кыһыл көмүс сулуһунан наҕараадалыыр туһунан бирикээскэ илии баттаабыта. Кыракый нэһилиэкпит ураты улахан үөрүүнэн туолбута. Оскуола, нэһилиэк олоҕор саҥа страница суруллубута.
Итини барытын өйдөөн туран биһиги оскуолабыт бары үлэһиттэрэ сүҥкэн улахан үлэни оҥордулар. Ону суол суолунан мындырдык былааннаабыт дьонунан буолаллар О.Н.Гуляева, О.И.Хаптагаева, Н.П. Васильева. Юбилейга бэлэмнэнии үлэтэ эрдэттэн сөптөөхтүк баран сыал барыта ситтэ. Оскуола кэнники 15 сыллааҕы үлэтин ис хоһоонун толору арыйар, араас кэмҥэ үлэлээбит үлэһиттэр санааларын, кэпсээннэрин тиспит кинигэ «Көмүөл» кинигэ кыһатыгар бэчээттэнэн таҕыста. Кинигэни ис хоһоонун толкуйдаан, хомуйан бэчээккэ бэлэмнээтилэр Л.Э.Егорова, В.Д.Павлова, А.И.Гуляева. Эрэдээксийэлээтилэр оскуола директора О.Н. Гуляева, нэһилиэкпит баһылыга О.Д.Осипов. Кинигэ тарҕанан, хайыы үйэ дьон сэргэ биһирэбилин ылан эрэр. Кинигэҕэ үөрэппит оҕобутугар, киэн туттар хорсун хоодуот мохсоҕолбутугар Родимир Дмитрьевич Максимовка аналлаах туспа глава баар. Кинигэ сүрэхтэниитэ үбүлүөй кэмигэр өрө көтөҕүллүүлээхтик ааспыта.
Оскуола историятын, үлэтин ис хоһоонун арыйар истиэндэлэр барыта саҥаттан оҥоһулуннулар. Наһаа хаачыстыбалаахтык. Дириҥ ис хоһоонноохтук. Биир ураты истиэндэнэн РФ геройугар анаммыт стендэ буолла. Истиэндэни Родимир ийэтэ Варвара Николаевна Максимова бэйэтэ былааннаан оҥотторбута. Стенд аһыллыыта РФ геройун кытта үөрэммит оскуолатыгар көрсүһүү кэмигэр буолбута. Ол көрсүһүү кэмигэр Герой паартата арыллан, история кабинетыгар оннун булбута. Паартаҕа үөрэнээччилэртэн бастакынан 10 кылаас үчүгэй үөрэнээччитэ, бастыҥ общественник, үгүс күрэхтэр кыайыылаахтара Эрчим Евграфов олорор үрдүк чиэскэ тиксибитэ. Үбүлүөй биир бэлиэ түгэнэ — үөрэх кабинеттарыгар ветеран учууталлар ааттарын иҥэрии, кабинеттары арыйыы. Бу барыта эмиэ эрдэттэн бэлэмнэммитэ: тупсаҕай вывескалар, анал презентациялар.
Бу тэрээһин сыала-соруга — ветеран учууталлар ааттарын үйэтитии.
Оскуолабыт 100 сааһынан биһиги үөрүүбүтүн үллэстэ, алгыс тылы этэ кэлбиттэрэ СР Правительствотын председателин солбуйааччы А.А.Семенов, СР үөрэҕин уонна наукатын миниистрин солбуйааччы И.А.Афанасьев, Таатта улууһа МТ баһылыга А.С.Бурцев, Таатта улууһун үөрэх управлениетын начальнига И.И.Дягилев, Ил Түмэн депутаттара Д.Н. Поисеев, П.Д. Рахлеев уо.д.а.
Үбүлүөйү көрсө Л.Э.Егорова тылларыгар, Г.К.Васильев музыкатыгар «Оскуола суолугар» диэн ырыа суруллубута. Ырыа ис хоһооно учуутал үөрэтэр оҕолоругар ис санаатын тиэрдэрин курдук толкуйдаммыта. Геннадий Кононович ырыанан олус үчүгэй клип таҥан таһаарбыта. Клипка оскуола учууталлара бары ыллаабыттара. Клип үбүлүөй кэмигэр сүрэхтэммитэ.
Анал айар бөлөхтөр бэйэлэрин тустаах үлэлэрин үрдүк таһымнаахтык толороннор тупсаҕай сценарийдар, ураты тутуллаах үөрүүлээх чаас, концерт бэлэмнэммиттэрэ. Режиссура (Г.К.Васильев) үрдүк таһымнааҕын бары үбүлүөйгэ сылдьыбыт дьон бэлиэтээбиттэрэ. Бырааһынньык «Дьиэрэҥкэй» образцовай үҥкүү ансамбылын (сал. С.Д.Андросов) кыргыттарын «Эҕэрдэ үҥкүүлэриттэн» саҕаламмыта.
Үбүлүөйү арыйыы бэлиэ, хаһан да умнуллубат түгэнинэн алын сүһүөх уонна 5,6 кылаас ырыаһыт үөрэнээччилэрэ («Дьырылыатта» вокальнай бөлөх солистара, сал.Г.К. Васильев) эр дьон учууталлардыын РФ, Саха Республикатын, Таатта улууһун гимнин наһаа табыллан, киһини барытын долгутар гына толорбуттара буолбута. Зал бүттүүн туран, бэл тыыммакка иһийэн истибиттэрэ. Оҕолор куоластара, толоруу маастарыстыбата бар дьону сөхтөрбүтэ. Ити кэннэ «Дохсун» эр дьоннор бөлөхтөрө Туора Күөл орто оскуолатын гимнин толорбуттара. Ол кэмҥэ улахан кылаас оҕолоро оскуола вальсын үҥкүүлээбиттэрэ. Үбүлүөйү арыйыы кэмигэр РФ Геройа Максимов Родимир учууталларыгар махтал тылы эппитэ, бэлэх туттарбыта. Ол кэннэ бары мустубут дьон аар-саарга аатырбыт «Куһумууннар» (Николай Кузьмин, Родимир Максимов, Егор Кузьмин) трио толоруутугар ырыа истэн астыммыттара. Үбүлүөй үөрүүлээх чааһын О.Е.Сыромятникова, А.И.Меркурьев иилээн-саҕалаан ыыппыттара.
Наградной комиссия ситиһиилээх үлэтин түмүгүнэн хас биирдии оскуола үлэһитэ, ветеран учууталлара, бастыҥ төрөппүттэрэ араас таһымнаах наҕараада ылбыттара буолар. Кэлбит ыалдьыттар бары олус кэрэтик толкуйданан оҥоһуллубут фотозоналарга хаартыскаҕа түспүттэрэ, минньигэс астаах фуршет кэмигэр концерт көрбүттэрэ, ирэ- хоро кэпсэппиттэрэ. Уоттаах- күөстээх дискотекаҕа оҕо сааска төннөн, үөрэ-көтө үҥкүүлээн бириэмэ биллибэккэ ааспыта. Дискотека кэмигэр ойуулаах-мандардаах үбүлүөй мааны аһа-торт киирэн дьону барытын үөрпүтэ. 300 кэриҥэ оскуола выпускниктара дьоро күн устата доҕотторунаан алтыспыттара, астына-дуоһуйа сынньаммыттара.Алаһа дьиэлэрэ оҕолорун истиҥник маанылаабыта.
Ити курдук тапталлаах оскуолабыт барахсан 100 дьонун-сэргэтин мунньан дьоллоно көрүстэ, саҥа үйэҕэ үктэннэ.
Л.Э.Егорова.