Киинэ… Билиҥҥи аҕам саастаахтар эдэр кэмнэрин биир арахсыбат аргыһа буолара. Күүстээх үлэ кэнниттэн нэһилиэнньэ кулууп дьиэҕэ киинэ көрө, доҕоттордуун көрсө, кэпсэтэ-сэһэргэһэ тиэтэйэллэрэ. Бастаан аппарааты эрийэн, саҥата суох киинэни да көрөр астык буолара үһү. Онтон 1941 сыллаахха саҥарар киинэ көстөн, дьон-сэргэ дьиктиргээбитэ, үөрбүтэ дииллэр. 60-с сыллартан киинэ Баайаҕа нэһилиэгэр киэһэ аайы буолара, дьону, ыччаты кэрэҕэ, кэскиллээххэ, үтүөҕэ ыҥырара, патриотическай тыыҥҥа иитэрэ.
«Киносеть» тэрилтэ эстэн, онтон сыыйа киинэ экраҥҥа көстүбэт буолбута, көрөөччү дьиэтигэр бүгэн, видео киинэни көрөрө, кэлин ол да мэлийбитэ. Куоракка киирэн тахсыбыт дьон, киинэ-тыйаатырга сырыттыбыт, киинэ көрдүбүт диэн солуннаах кэлэллэр.
«Тускун» култуура уонна сынньалаҥ киинин дириэктэриттэн Дмитрий Дмитрьевич Апросимов танхайдах киинэ сааланы туруорсубутун кэпсииригэр көрдөстүм:
— Нэһилиэнньэ бэйэтэ киинэ көрөр саалаланыан баҕарбыта ыраатта. Саас «Ыччаттар» куйаар ситимнэрин бөлөҕөр «Экстра Синема» информационнай биллэриитэ тахсыбыта. Өрөспүүбүлүкэҕэ быйыл 40 киинэ көрөр сааланы арыйабыт, сайаапка хомуйабыт диэн. Дугдуруй да оҕус дииллэрин курдук, сайаапканы ыытан кэбистим. Эппиэт кэтэһиннэрбэтэҕэ, кэлбитэ, онно нэһилиэк өттүттэн үбүнэн утары угууну уйунар буоллаххытына киллэрэбит диэбиттэрэ. Мөлүйүөнү нэһилиэк тута уйунар кыаҕа суох бөҕө буоллаҕа. Онтон «Саха-фильм» хампаанньа кэлэ сырыттаҕына, ити боппуруоһу сөргүтэн туруорустубут. Сайын «Экстра Синематтан» эрийбиттэрэ. Онно кинилэр киинэ проекторы биэрэбит, атын оборудованиетын уйунар буоллаххытына, киинэ сааланы аһабыт диэн соһуттулар. Нэһилиэк администрациятын кытта сүбэлэһэн баран, дуогабар түһэрсэн барбытым. Оборудование барыта кэллэ, монтажтанна. Киинэ саалабыт аһылларга бэлэм. Бу бүгүн 40 киинэ саала Саха сирин 20 улууґугар биир кэмҥэ «Экстра Синема» технологиятынан арыллар.
Бу үрдүк, өрөгөйдөөх күҥҥэ 42 сыл киномеханигынан үлэлээбит ССРС киноматографиятын туйгуна, СӨ киинэтин бэтэрээнэ Мария Михайловна Луковцева, «Гражданскай килбиэн» бэлиэлээх киинэ бэтэрээнэ Гаврил Софронович Андросов күндү ыалдьыттарынан буоллулар.
Алтынньы 4 күнүгэр киинэ саалалар аһыллыылара куйаар ситиминэн ыытылыннылар. Бу сабыытыйа регион аҕыйах ахсааннаах нэһилиэктэригэр киинэ иккис тыынын, сайдыытын саҥа саҕахтарын арыйаллар.
Аһыллыы ВКС нөҥүө видео-конференция форматынан ыытылынна, Ил Дархан А.С.Николаев кыттыыны ылла.
Киинэ саалалар аһыллыбыттарынан, 40 нэһилиэккэ тэҥинэн режиссер Михаил Лукачевскай «Кыталыктаах кырдал» киинэтин көрүү буолла. Киинэ 8-с Арктическай аан дойдудааҕы «Золотой ворон» киинэ бэстибээлин Кылаан хаһаайына буолар. Саамай үөрүүлээҕэ киинэҕэ аҕа оруолун биир дойдулаахпыт Ньургун Бэчигэн оонньуур, аан дойдутааҕы бэстибээлгэ «БастыІҥ эр киһи» оруолунан ааттанан, сарматскай Хахай кыһыл көмүс статуяткатынан наҕараадаламмыта. Онон, баайаҕаларга икки бүк үөрүүлээх күн буолла: киинэ саала аһылынна уонна кэтэһиилээх киинэбитин көрүү.
Улуус бары нэһилиэктэригэр маннык киинэ саалалара үлэҕэ киирэн истиннэр!
Маргарита Егорова, хаһыат общ.корр.