Лейтенант бойобуой суола

Улуу Кыайыы үбүлүөйдээх 80 сылынан «Таатта» урукку «Коммунист» хаһыакка Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын туһунан хаһыахха тахсыбыт матырыйааллары сөргүтэн,  ааҕааччыларбытыгар сырдатарга соруктанныбыт.  Бүгүн аҕа көлүөнэбитин умнубат ытык эбээһинэспитин толорон бастакы суруйууну таһаарабыт.

-1970 сыллаахха «Коммунист» хаһыакка Амма оройуонуттан Фронтовик Василий Егорович «Эһиги билэҕит дуо, лейтенант Андросовы?» диэн ыйыппыт суруга бэчээттэммитэ. Онуоха Ытык Күөллээҕи промкомбинат рабочайа, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа Иван Христофоров «Кини аата – лейтенант Петр Романович Андросов» диэн матырыйаала хаһыакка бэчээттэммитэ. Маныаха эбии, архив матырыйалларынан сирдэтэххэ, Андросов П.Р. туһунан маннык чахчылар тахсан кэлэллэр.

-Андросов П.Р. 1919 сыллаахха Баайаҕаҕа төрөөбүт. Ийэтэ уол кыра эрдэҕинэ өлбүт. Аҕата – Андросов роман Егорович – иккис кэргэнин Чурапчы оройуонун Кытаанах нэһилиэгиттэн ылбыт. Онон Андросовтар ити нэһилиэккэ көһөллөр, Петр Арыылаах оскуолатыгар үөрэнэ киирэр.

-Пётры билэр киһи Иван Христофоров суруйарынан «Петр уһун синньигэс уҥуохтаах, бэрт сырдык, ыраас хааннаах, бэйэтин олус кыанар, атаҕынан чэпчэки, тэҥнээхтэрин сүүрэн, тустан тулуппат киһи этэ».

-Үөрэҕи бүтэрэн баран, (бука 7 кылааһы бүтэрдэҕэ буолуо) Чурапчыга киномеханигынан үлэлээбитин туһунан кэпсииллэр.

-1939 сыллаахха Якутскайдааҕы национальнай байыаннай оскуолаҕа үөрэнэ киирэр уонна 1940 сыллаахха атырдьах ыйын 25 күнүгэр «үчүгэй» сыананан бүтэрэр. Отделение командира диэн звание бэриллэр. Ити оскуоланы бүтэрбиттэр, били, арҕаа-илин байыаннай быһыы-майгы тыҥаан, Забайкальскай байыаннай уокурукка сулууспаҕа ыытыллаллар. Петр Романович эмиэ барар. Оччолорго кини комсомол чилиэнэ этэ.

-Оччолорго табаарыстара (ьаҕар, доҕордоро да буолуон да сөп) билсэ сылдьыбыт кыыһы этэринэн П.Р. Андросов Ачинскай куоракка сулууспалыы барбыта. 1941 сыллаахха, сэрии бара турдаҕына, Мальта станцияҕа кини кэлэ сылдьыбыт, дойдутун дьонун булан көрсүбүт, элбэхтик кэпсэппит. Бадаҕа, ити туһунан И.Н. Христофоров ахтыытыгар эмиэ кэпсиир.

-1942 сыл от ыйын 29 күнүгэр сэриигэ аатырбыт полковник Н.Ф. Батюк 284-с стрелковай дивизиятын 1045-с стрелковай полкатыгар младшай сержант званиелаах взвод командирын солбуйааччы этэ. Дивизия ити дьыл саҥатыгар сибиряктартан тэриллибитэ, фашистары утары сайын Касторнай куорат таһыгар көрсүбүтэ. Манна дивизия немецтэри утары тахсыылаахтык кыргыспыта, онтон Сталининградка быраҕыллыбыта. Онно дьиҥнээхтик аатырбыта.

-От ыйын 29 күнүгэр П.Р. Андросовы «сэриигэ өллө» диэн аҕатыгар, Чурапчы кытаанах нэһилиэгин «Комсомол» колхозка биллэрии ыыта сылдьыбыттара.

-Бука, итиннэ кини бааһырдаҕа. Госпиталга эмтэнэн тахсыбытын кэннэ младшай лейтенаннар курстарыгар ыыппыт буолуохтарын сөп. Ол иһин Амма киһитэ Василий Егоров суруйарынан, кинини Кемеровскай уобаласка госпитальга кэлэн хаста да көрсүбүт. Онно үөрэҕин бүтэрэн, атын чааска бараары сылдьарын кэпсээбит. Ол фронтовик Андросовы маннык бэлиэтээн суруйбута.

-«Лейтенант Андросов 1 метр 80 см. кэриҥэ үрдүк уҥуохтааҕа, кэтит дараҕар сарыннааҕа, сүрдээх наҕыллык саҥарара, кэрэ үчүгэй дьүһүннээх этэ. Чахчы хорсун киһи курдук көстүбүтэ».

-Васлий Егоров көрсүбүт лейтенант Андросовы наҕараадалардаах этэ, оннооҕор Советскай союз Геройугар түспүт курдук суруйар да, билиҥҥитэ, хомойуох иһин, кини туох да наҕараадалааҕа биллэ, көстө илик. Баҕар сэриигэ геройдаабытын да иһин, бэлиэтэммэккэ хаалбыт буолуон сөп. Оннук фроҥҥа элбэх буолааччы үһү.

-Архив докумуона кэпсииринэн, стрелковай взвод командира, лейтенант Андросов Петр Романович 207-с Ельнинскай стрелковай дивизия 207-с стрелковай полкатын кэккэтигэр сэриилэһэ сылдьан, 1944 сыллаахха кулун тутар 24 күнүгэр сэриигэ өлбүтэ.

-Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии биир активнай кыттыылааҕа, дьонун-норуотун, төрөөбүт дойдутун иһин олоҕун биэрбит лейтенант Андросов П.Р. бойобуой суола кылгастык итинник.

И. Иванов, журналист.

Читайте дальше